Ruben Penninga terug na zwarte periode

Ruben Penninga maakte op 13 december 2023 in Doha zijn rentree in het internationale beachvolleybal bij de Crown Series Finals van Queen & King of the Court. Bijna op de dag af was hij zeven maanden uit de roulatie. Door een liesblessure, maar ook door de breuk met Leon Luini en het niet gekozen worden als de nieuwe partner van Christiaan Varenhorst. Penninga, met als bijnaam ‘The Total Package’ ging door een diep dal, maar vond door onder andere kickboksen met Ernesto Hoost weer de weg terug naar boven. In een openhartig gesprek vertelt de 26-jarige Penninga over de periode dat hij geen deel uitmaakte van de beachvolleybalelite.

Penninga vormde sinds het beachvolleybalseizoen van 2022 een koppel met Leon Luini. In die partnership was hij de blokkeerder, al was dat eigenlijk niet de rol die hij zelf graag wilde vervullen. “Dat eerste seizoen met Leon ging hartstikke goed”, vertelt Penninga vanuit Doha, waar hij samen met de Oostenrijker Christoph Dressler aan Queen & King of the Court meedeed. “Maar als ik terugspoel naar het begin van onze samenwerking, toen Michiel (van der Kuip, red.) en Reinder (Nummerdor, red.) het programma gingen leiden, had ik aangegeven dat ik mijzelf als verdediger zag. Ik merkte eigenlijk mijn hele volleybalcarrière al dat dat mijn plekje is. In 2021 kon ik zelfs met Chris (Christiaan Varenhorst, red.) zonder te trainen een mooie prestatie neerzetten.”

Penninga doelt op de finale van de Continental Cup, het toernooi op het strand van Scheveningen waar olympische kwalificatie afgedwongen moest worden. Steven van de Velde, de vaste partner van Varenhorst, was geblesseerd en Penninga viel in. Bijna kwalificeerde het gelegenheidsduo zich, al had Penninga zijn plek moeten afstaan aan Van de Velde als plaatsing voor Tokio een feit was geweest.

“Even later was ik op zoek naar een nieuwe partner”, vervolgt Penninga. “Ik had graag met Chris gespeeld, maar die bleef met Steven spelen, dus dat was geen optie. Michiel en Reinder kwamen toen met Leon. Ik zag dat hij heel veel talent had, dus daar stond ik wel voor open. Het eerste jaar ging het eigenlijk zo goed, dat ik dacht: ‘dan parkeer ik de gedachte van verdediger nog even en dan speel ik, omdat we het goed doen, mee’. Toch bleef dat idee nog wel bij me, dat ik eigenlijk verdediger wilde zijn.”

In hun eerste jaar als duo pakten ze een podiumplaats op het Challengertoernooi van Itapema in Brazilië en scoorden ze een mooie vijfde plaats op het Elite16-toernooi in Hamburg. Begin 2023 vielen de resultaten tegen (als hoogste notering een 17^e plaats op een Challenger) en begon de twijfel over zijn rol als blokkeerder weer terug te komen. “Die gedachte werd steeds groter weer. Ik dacht wel: ‘ja, ik zit hoog en ik kan blokkeren, maar ik weet gewoon dat ik meer kan als verdediger’.”

Varenhorst kiest voor Luini
Juist op dat moment gingen Varenhorst en Van de Velde uit elkaar. Er kwam een plek als verdediger vrij in een team met Varenhorst, de zilverenmedaillewinnaar van het WK van 2015. “Leon en ik voerden een gesprek. Het was voor ons allebei heel interessant om te kijken of we met Chris konden spelen. Dat ging heel open en vriendelijk, ik ben hele goede vrienden met Leon, nog steeds. Ik had veel vertrouwen in mezelf en ik geef eerlijk toe dat ik dacht: ‘dit wordt het voor mij, dit is mijn volgende stap zodat ik verder kan in mijn carrière’. Alleen twee weken later koos Chris voor Leon.”

Dat Varenhorst niet voor hem koos, maar voor zijn partner, was voor Penninga een enorme knauw in zijn zelfvertrouwen. “Het viel me echt heel zwaar. Ik dacht dat ik tijdens de Continental Cup had laten zien dat wij elkaar goed aanvulden. Alleen koos hij toch voor Leon, dat vond ik echt heel moeilijk.”

Geblesseerd en mentaal geknakt
Van het ene op het andere moment zat Penninga zonder partner. En daarbovenop kwam dat hij zich tijdens het NK King of the Court begin mei had geblesseerd aan zijn lies. Het was een begin van een periode waarin Penninga door een diep dal ging. “Mentaal zat ik niet zo lekker”, legt Penninga uit. “Ik had het gevoel dat mijn lichaam gewoon even stop zei, want in de maanden revalidatie kreeg ik ook te maken met schade aan het kraakbeen in mijn knie. Toen wilde het fysiek en mentaal helemaal niet meer. Mijn toekomst zag er niet meer rooskleurig uit. Dat vond ik heel moeilijk, want ik had echt mijn plekje gevonden. Ik was ervan overtuigd dat Chris voor mij zou kiezen, dat mijn route zo hoorde te gaan. Ik vroeg mezelf af: ‘heb ik meer vertrouwen in mezelf dan dat mijn omgeving dat heeft? Zie ik het wel goed?’”

Die confrontatie met zichzelf was groot. Hij moest pas op de plaats maken. De andere Nederlandse teams konden zich gaan toeleggen op kwalificatie voor de Olympische Spelen, hij bracht zijn tijd alleen door met revalideren. “Dat was echt naar. Want je ziet je vrienden lekker in Mexico en Brazilië spelen en ik zat in de krachtruimte. Ik heb nooit getwijfeld aan of ik beachvolleybal nog leuk vond, maar ‘wil ik het nog doen als ik de komende periode niet op die grote toernooien sta waar ik heb gestaan? Het is moeilijk, ik moet weer wat stapjes naar beneden. Wil ik dat nog?’ Het klinkt misschien raar, maar ik wil ook niet dat het nooit gaat lukken, ik moet wel vertrouwen in mezelf hebben om zo’n commitment aan te gaan.”

Penninga beleefde een eenzame tijd in de eerste drie maanden. “Ik dacht: ‘ik wil dit alleen oplossen. Ik heb geen zin in medelijden. Ook niet van mezelf. Dit is gewoon hoe het is, topsport is hard.’ De coaches waren vaak met de teams op de tour, die waren er weinig. Mijn grote vriend was David Jones, de krachttrainer. En ik kon ook wel met psychologen praten als ik dat wilde. Maar ja, uiteindelijk speel ik geen toernooien, dus ik was geen prioriteit. Ik merkte dat die bij de spelers lag die aan het spelen waren. Dat begrijp ik ook, maar het was ook wel moeilijk.”

De ommekeer
Ergens in augustus begint Penninga weer op te krabbelen. Volgens eigen zeggen had hij die periode ook nodig. “Ik ging ook reflecteren. Waarom heb ik aan het begin van de samenwerking met Leon niet vastgehouden aan de gedachte dat ik mezelf als verdediger zie? Waarom heb ik gezegd dat ik wel ga blokkeren? Ik heb daar inmiddels een antwoord op. Ik ben het gewend vanuit de zaal. Ik dien graag. Als de coach zegt dat dit jouw positie is, dan speel je. Ook toen Chris mij vroeg voor de Continental Cup, dan doe ik dat. Ik denk alleen dat het nu tijd is voor mijn carrière. Om nu zelf te bepalen hoe mijn route eruitziet. Dat heb ik nodig voor mezelf, dat ik egoïstischer word.” Dat hij misschien wel te lief is, beaamt Penninga met een glimlach.

De mindset begon langzamerhand beter te worden, hij kreeg weer zin in het spel. In september was Penninga bij de fysiotherapeut voor zijn knie. “Die vroeg of ik had gedacht aan het doen van andere sporten, om het lichaam te stimuleren andere bewegingen aan te gaan. Hij kende iemand die Ernesto Hoost (kickbokser, 4-voudig winnaar van de K1 World Grand Prix) kende. Ik kreeg zijn nummer en heb hem gebeld. Hij werd heel enthousiast van mijn voornemen mentale stappen te willen zetten. Ik ben naar zijn kleine sportschool in Hoorn gegaan en heb een fantastische eerste les gehad. Ik kon het al vrij goed de eerste keer, ik ben natuurlijk een vrij fysieke speler, dus daar lag het niet aan. Hij stelde me meteen op de proef, een paar rustige tikjes tegen het hoofd. Ik heb ook gesprekken gehad met hem, hoe hij het mentaal doet. Hij zei: ‘Waarom ga je aan de kant voor anderen? Het is jouw weg.’ Hij heeft het hart van een sportman en daar heb ik veel van geleerd.”

Terug op het zand met nieuwe partner
Vanaf oktober begon Penninga weer fit te worden. “Ik stapte weer op het zand. Ik had maanden niet gespeeld, maar het ging echt ontzettend goed. Dat was voor mij een teken dat ik verder wil. Ik heb ook een nieuwe partner gevonden, waar ik heel blij mee ben. Het is Yannick Verberne, een aanstormend supertalent. Ik begon met hem te trainen en het klikte heel goed. Hij is 2 meter 7, linkshandig, super atletisch. Hij is alleen nog heel jong (18 jaar, red.), dus ik heb nog wel wat geduld nodig. Ik moet wat meer een sturende rol aannemen, wat ik eigenlijk wel leuk vind. Het is echt een ontzettend goede volleyballer en ik denk dat wij in 2028 op de Olympische Spelen in Los Angeles staan, daar ben ik echt van overtuigd.”

Met een nieuwe partner en een nieuw doel is Penninga weer terug waar hij wil zijn: op het zand, gefocust aan het spelen. “Wij gaan vanaf seizoen 2024 starten. Hij heeft nu praktisch geen punten, dus dat zullen eerst Future-toernooien zijn en kwalificatie Challenger. Ik heb daar veel zin in. En er is een EK in Nederland, dat zou heel speciaal zijn om daar te staan.”

‘Hartstikke gelukkig’
‘The Total Package’, een bijnaam die hij ooit op een trainingskamp kreeg omdat hij als blokkeerder en verdediger en zowel links als rechts kan spelen, heeft zijn rentree inmiddels gemaakt. Bij de Crown Series Finals van Queen & King of the Court in Doha speelde hij met Christoph Dressler die op de training al vroeg of Penninga niet ook eens wilde blokkeren. “Ik zei nee. Ik kom hier om te verdedigen.” Het illustreert zijn nieuwe instelling, hij staat zelf voorop. Samen met Dressler werd Penninga uitgeschakeld in de play-off van de halve finale.

Penninga is blij weer terug te zijn op de velden. En gevraagd naar hoe hij er nu fysiek en mentaal voorstaat, zegt hij: “Beter dan ooit. Beter dan voor mijn blessure. Ik speel goed, ik voel me fysiek top, ik kan veel aan. Ik ben hartstikke gelukkig en ik sta elke dag met een big smile op het veld.”